Kolejny etap naszej perskiej wyprawy obejmował położone w pobliżu Sziraz starożytne pozostałości słynnego Persepolis oraz grobowce królewskie, czyli to, co lubię najbardziej oglądać - ślady dawnych cywilizacji.
W czasach Imperium Achemenidów (pierwsze imperium perskie - 550-330 r. p.n.e.) Persepolis pełniło funkcję ceremonialnej stolicy państwa, obok trzech pozostałych: Suzy, Ekbatany i Pasagardów. Samo imperium, stworzone przez Cyrusa Wielkiego, było ogromnym zachodnioazjatyckim mocarstwem, które rozciągało się od Azji Środkowej i Afganistanu na wschodzie, aż po Azję Mniejszą, Egipt, Libię i Macedonię na zachodzie.
Budowę nowej stolicy zaplanowano na równinie Marw Daszt w drugiej połowie VI w p.n.e. Następca Cyrusa, Dariusz Wielki (rządził w latach 522-486 r. p.n.e.), nadał miastu szczególne znaczenie, gdy w 518 r. p.n.e. wyznaczył "Wzgórze Królewskie" na ośrodek kultu i cytadelę miejską. Miejsce to było także powiązane z kultem boga Mitry, a także z perskim świętem nowego roku zwanym Nowruz.
Persepolis było ważnym ośrodkiem miejskim aż do czasu zdobycia, złupienia i spalenia przez Aleksandra Wielkiego w 330 r. p.n.e. Miasto nawet dziś robi ogromne wrażenie, a od 1979 r. znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Wykopaliska obejmują teren rezydencji królewskiej, położonej na rozległym, sztucznym tarasie otoczonym obwarowaniami, na które prowadzą monumentalne schody; w murach za rządów Kserksesa wybudowano bramę zwaną Bramą Wszystkich Ludów (Propyleje Kserksesa). Strzegły jej rzeźby skrzydlatych byków. Za bramą znajdował się portyk wsparty na czterech kolumnach. Do parku archeologicznego dochodzimy szeroką aleją, która przypomina mi drogę do świątyń egipskich nad Nilem:
Za bramą rozciąga się długa i szeroka Ulica Armii, z odrestaurowanymi gryfami po lewej stronie:
Następnie skręcamy w prawo, w stronę Drugiego Propylonu:
Obok wyróżnia się jedno z pomieszczeń reprezentacyjnych, wzniesiona na drugim tarasie Apadana, pełniąca funkcję Sali Audiencyjnej (zaczęta przez Dariusza I Wielkiego, ukończona przez Kserksesa I). Jest to sala hypostylowa, zbudowana na planie kwadratu o boku 61,0 m. Otoczona była sześcioma rzędami kolumn w rozstawie 8,4 m i wysokości 18,0 m, z 72 sztuk do naszych czasów zachowało się tylko 13. Monumentalne schody, którymi wchodzi się do niej od strony północnej i wschodniej, udekorowane zostały płaskorzeźbami w układzie pasowym ukazującymi postacie dwudziestu trzech przedstawicieli ludów perskiego imperium niosących cenne dary w hołdzie składanym królowi:
Tuż za apadaną skręcamy w lewo i kierujemy się do pałacu Dariusza I (Taharanu):
A to podobno sam Dariusz, chociaż widać głównie służących z parasolami:
Dalej położone są: Tripylon (sala obrad), Sala Stu Kolumn, pałac Artakserksesa III Ochosa, pomieszczenia haremu oraz resztki skarbca, magazynów i innych budowli pałacowych.
Sala tronowa Kserksesa, nazywana Salą Stu Kolumn, była zbudowana na kwadracie o boku 75,0 m, przykryta płaskim stropem opierającym się na kolumnach wysokości 9,0 m rozstawionych w 10 rzędach. Przestrzeń sali zamykały ściany, w których umieszczone były wejścia (wejścia przetrwały do naszych czasów). Część pozostałości sali, podobnie jak w Bam, pokryto glinianą warstwą ochronną:
Nad ruinami miasta w zboczu góry znajdują się dwa grobowce: Artakserksesa II oraz III. Jest z nich doskonały widok na pozostałości miasta i całą okolicę (poprzednie zdjęcie zrobione zostało właśnie z tego miejsca):
Nieco dalej, kilka kilometrów na północny zachód, w miejscu zwanym Naqsh-e Rostam (Naksz-e Rostam), zbudowano grobowce królewskie, które również odwiedziliśmy.
W ścianach skalnych znajdują się ozdobione reliefami wykute komory grobowe, w których pochowano czterech perskich królów z dynastii Achemenidów: Dariusza I Wielkiego, Kserksesa I, Artakserksesa I i Dariusza II. Grobowce splądrowano już w czasach Aleksandra Wielkiego. Fasady grobowców tworzą wielkie nisze w kształcie krzyża i ozdobione są kolumnami oraz 2 pasami reliefów:
Trzeci od lewej to grobowiec Dariusza I Wielkiego. Pod nim znajduje się płaskorzeźba, przedstawiająca dwa zwycięstwa Bahrama II:
Z lewej strony jest inna duża płaskorzeźba, "Triumf Shapura I". Przedstawia zwycięstwo Shapura z dynastii Sasanidów (241-272) nad rzymskimi cesarzami Walerianem i Filipem Arabem:
Na stronie historicaliran.blogspot.com przeczytałam, że najstarszy tutaj jest relief sprzed 1000 r. p.n.e., wielokrotnie niszczony i przerabiany, o pochodzeniu elamickim, a przedstawia człowieka, którego imię dało nazwę temu miejscu, gdyż jest to prawdopodobnie mityczny heros Rostam. Na planszach, umieszczonych przed grobami, nic takiego nie widziałam, więc nie jestem tego tak do końca pewna, w dodatku nie bardzo wiem, który to relief.
Poniżej pozostałe grobowce i inne reliefy z czasów króla Shapura:
Znajduje się tu także kamienna wieża świątyni ognia z bloków wapienia z ok. V w. p.n.e.:
Na tym miejscu zakończyliśmy spotkanie ze starożytną Persją. Czekał nas jeszcze ostatni etap wyprawy - miasto Esfahan.
