Rawenna jest stolicą prowincji w regionie Emilia – Romania, mieszka tu ok. 155 tysięcy ludzi. Słynie z mozaik, zarówno zabytkowych, jak i wytwarzanych współcześnie. Ten fakt ściąga tu turystów z całego świata, chociaż Rawenna nie jest tak popularna, jak na to zasługuje. Na szczęście turystyka nie jest tu głównym źródłem dochodów, miasto jest bowiem ważnym portem handlowym i znaczącym ośrodkiem przemysłowym, znajduje się tu m.in. rafineria ropy naftowej oraz gazu ziemnego, kwitnie przemysł włókienniczy, metalowy oraz spożywczy.
Historia Rawenny sięga XIV wieku p.n.e. kiedy to okoliczne tereny zamieszkiwane były przez Umbrów, a później Etrusków, którzy założyli tu jedną ze swoich osad. Około 191 p.n.e., po II wojnie punickiej, została ona podbita i zajęta przez Rzymian. W 132 p.n.e. miasto otrzymało połączenie z systemem rzymskich dróg. Po wybudowaniu w czasach Oktawiana Augusta Portus Classis, Rawenna stała się najważniejszym portem w tym rejonie. W początkach II w. cesarz Trajan doprowadził do miasta akwedukt. Gwałtowny rozwój miasta nastąpił na początku V w.n.e., kiedy z zagrożonego przez Wizygotów Mediolanu cesarz rzymski Flawiusz Honoriusz (384-423) przeniósł się tu ze swoim dworem. Przez kilka następnych dziesięcioleci Rawenna stanowiła główną rezydencję cesarzy zachodnio-rzymskich oraz została podniesiona do rangi stolicy arcybiskupiej. W II połowie V wieku Ravenna była jednym z największych miast na świecie i kolejno stolicą trzech państw: zachodniego Imperium Rzymskiego, potem państwa germańskiego wodza Odoakra, a wreszcie króla Ostrogotów - Teodoryka. Kilkadziesiąt lat później, w 540 r. miasto zdobył bizantyjski wódz Belizariusz. Przez następne 200 lat Rawenna była stolicą zmniejszającego się ciągle władztwa bizantyjskiego we Włoszech. Około 751 r. miasto zdobyli Longobardowie, a w 754 r. przejął je król Franków Pepin III, który przyłączył miasto do Państwa Kościelnego na ponad 1000 lat (z krótkimi przerwami na rządy Wenecji, a potem Francji).
Dziedzictwem bogatego w wydarzenia V wieku jest kilka bezcennych budynków, w których do dziś możemy podziwiać cudowne mozaiki. Na zdjęciach może nie zawsze to widać, dekoracje wyglądają trochę jak freski, ale naprawdę są wykonane techniką mozaiki, w dodatku dość wyjątkową. Otóż poszczególne elementy nie tworzą gładkiej płaszczyzny, co sprawia, że dodatkowo następuje odbicie światła pod różnymi kątami, zwiększając efekt wizualny. W ogóle zdjęcia nie oddają tej urody, to trzeba po prostu zobaczyć na żywo.
Zwiedzanie rozpoczynamy od najcenniejszych obiektów. Osiem budowli w Rawennie zostało wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Opiszę kolejno cztery z nich, które udało mi się obejrzeć, a przy okazji jeszcze różne ważne obiekty sąsiadujące.
1. Bazylika św. Witalisa (Basilica di San Vitale)
Budowę kościoła rozpoczęto w roku 527 i ukończono w roku 548. Nazwisko rchitekta nie jest znane, a fundatorem był prawdopodobnie cesarz bizantyjski Justynian Wielki. Jest to ośmioboczna budowla na planie centralnym, przykryta kopułą, z 8 niszami przylegającymi do nawy. Już z zewnątrz robi wielkie wrażenie. Świątynia, łącząca w sobie charakterystyczne cechy wschodniego i zachodniego stylu architektonicznego, jest znana przede wszystkim ze względu na swój wystrój wewnętrzny. Bogactwo zachwycających mozaik i fresków po prostu zapiera dech. Przedstawiają one między innymi sceny ze Starego i Nowego Testamentu, a w wielu miejscach ich tematem są cesarz Justynian i jego żona Teodora i dwór, z całym bizantyjskim przepychem. Zdaniem ekspertów są to najlepiej (poza Konstantynopolem) zachowane bizantyjskie mozaiki:
2. Mauzoleum Galli Placidii z połowy V wieku, na placu obok Bazyliki Apolinarego
Galla Placidia, córka cesarza Teodozjusza I, zakładniczka Alaryka podczas jego marszu na Rzym w 409 r., od 425 r. rządziła krajem w imieniu małoletniego syna Walentyniana III. Po śmierci podobno spoczęła w Mauzoleum, aczkolwiek nie ma na to wystarczających dowodów. Jeden ze stojących tam sarkofagów oficjalnie podpisany jest jako"tak zwany" sarkofag Galii Placidii.
Zdaniem ekspertów mauzoleum jest najstarszym i najlepiej zachowanym zabytkiem z wczesnochrześcijańskimi mozaikami, i jednm z najpiękniejszych. Ufundowany został jako kaplica przy nieistniejącym dziś kościele św. Krzyża. Budynek ma kształt krzyża greckiego. Kopuła zdobiona jest niebieską mozaiką ze złotym krzyżem, gwiazdami oraz symbolami ewangelistów. Na ścianach przedstawionych jest ośmiu apostołów oraz pijące gołębie. Jeszcze niżej, w lunetach pod łukami, znajduje się wizerunek Dobrego Pasterza oraz świętego Wawrzyńca. Są tu także inne mozaiki - zoomorficzne, roślinne i ornamentalne. Szyby w oknach wykonano z cienkich płyt z alabastru:
3. Bazylika Sant’Apollinare Nuovo
Kościół został wybudowany na początku VI wieku przez króla Ostrogotów Teodoryka jako kaplica pałacowa, przeznaczona dla wyznawców arianizmu. Po zdobyciu Rawenny przez Justyniana Wielkiego, kościół w 561 roku został ponownie konsekrowany i przekazany katolikom. Nadano mu wówczas wezwanie św. Marcina z Tours i częściowo przerobiono wystrój wnętrza, usuwając postacie związane z Teodorykiem. W IX wieku sprowadzono tu z Sant’Apollinare in Classe relikwie św. Apolinarego i zmieniono wezwanie na Sant’Apollinare Nuovo.
Ściany boczne bazyliki dekorowane są mozaikami, składającymi się z trzech pasów przedstawień. W górnym ukazano sceny z Nowego Testamentu. Poniżej, między oknami, apostołów i proroków. Pas dolny pierwotnie ukazywał dwa orszaki dworskie – orszak króla Teodoryka, opuszczającego swój pałac i zmierzający ku Chrystusowi oraz orszak królowej, która wychodzi z portu Classe i zmierza ku Maryi z Dzieciątkiem. Ten drugi dodatkowo poprzedzają Trzej Królowie. Po przejęciu kościoła przez katolików należało usunąć heretyckich bohaterów. Orszaki królewskie zamieniono na dwie procesje – męczenników i męczennic:
Przy tej samej ulicy, na prawo od bazyliki Apolinarego, znajduje się starożytna budowla, o której niewiele wiadomo. Tradycyjnie nazywa się ją Pałacem Teodoryka. Najprawdopodobniej jednak nie jest to żaden pałac - funkcja budynku nie jest do końca znana, niektórzy utrzymują, że mogła być fasadą narteksu kościoła San Salvadore. Umiejscowienie prawdziwego pałacu Teodoryka nie jest dzisiaj znane. Najprawdopodobniej znajdował się gdzieś w tych okolicach, albo nawet w tym miejscu, ale istniejące ruiny są nieco późniejsze:
4. Battistero Neoniano (Baptysterium Ortodoksów/Neona)
Baptysterium powstało z przebudowanej łaźni rzymskiej. Prace rozpoczęto z polecenia biskupa Ursusa pod koniec IV wieku, końcowy kształt uzyskało w II poł. V w. w czasach biskupa Neona. We wnętrzu centralną część budowli zajmuje wielki basen chrzcielny (piscina), w którym dokonywano chrztu przez zanurzenie całej postaci. W pasie nisz okiennych biegnie ciąg arkad, ozdobionych płaskorzeźbami z postaciami 16 proroków. Na kopule znajduje się mozaika z II połowy V w., której centralną część zdobi przedstawienie Chrztu Jezusa w Jordanie. Wokół środkowego obrazu przedstawiono wizerunki 12 apostołów. Baptysterium wchodziło w skład kompleksu kościelnego Basilica Ursiana, ufundowanego w końcu IV w. przez biskupa Orso (Ursusa):
5. Katedra (Duomo, Cattedrale della Resurrezione), dawniej Bazylika Ursusa (Basilica Ursiana)
Wprawdzie Katedra Metropolitalna Zmartwychwstania Pańskiego ze względu na wiek trochę nie pasuje do pozostałych punktów, ale skoro mieści się tuż obok Baptysterium, w dodatku jest następczynią dawnej budowli z V wieku, to ją teraz przedstawię.
Budynek w obecnej formie jest efektem gruntownej przebudowy wczesnochrześcijańskiej Bazyliki Ursusa (Basilica Ursiana). Wielka katedra, zbudowana już w IV wieku, była potem wielokrotnie zmieniana. W XVIII wieku ostatecznie ją rozebrano i praktycznie zbudowano na nowo według projektu architekta z Rimini - Buonaciego, już w stylu barokowym. Prace trwały od 1734 roku, a zakończyły się w 1745 roku wraz z wykończeniem klasycystycznego portyku, nie przewidzianego pierwotnie w projekcie:
Ambona biskupa Agnello, wybudowana w latach 557 - 570 do starożytnej bazyliki Ursiana, to cenny artefakt typu wieży, wykonany w całości z greckiego marmuru. Składa się z platformy dostępnej za pośrednictwem dwóch serii kroków po obu stronach, część środkową stanowi 36 prostokątnych płyt zawierających płaskorzeźby z figurami zwierząt:
Kaplica Najświętszego Sakramentu, z początku XVII w., zaprojektowana przez Carlo Maderno:
Katedrze od strony Baptysterium towarzyszy ceglana, okrągła kampanila z X wieku, z trzema poziomami romańskich okien:
Na placu przed katedrą wśród dorodnych pinii stoi pomnik - kolumna z szarego granitu z czasów rzymskich. Stoi na niej figura Matki Boskiej z 1659 r., ustawiona w podzięce za uwolnienie miasta od zarazy. Obok katedry widać mały kościół Santa Giustina, również XVIII-wieczny, wykonany równocześnie z katedrą przez tych samych twórców:
W tym momencie zrobimy przerwę, druga część opisu Rawenny pojawi się niebawem, serdecznie zapraszam do przeczytania.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz